जापान । जापानमा पछिल्ला ५ वर्षमा झन्डै १० लाख जनसंख्या घटेको छ । यो सन् १९२० यताकै सबैभन्दा बढी जनसंख्या गिरावट हो ।
गत वर्षको अक्टोबरसम्म जापानको जनसंख्या पौने १३ करोड नयाँ जनगणनाले देखाएको छ । जुन अघिल्लो गणनाभन्दा शून्य दशमलव ७ प्रतिशतले कम हो ।
जनसंख्याविद्हरूले यो कमी आउने प्रक्षेपण गरेकै हुन् । घटो जन्मदर र आप्रवासमा न्यूनीकरणले यो अवस्था आएको हो । साथै पाकाहरूको संख्यामा बढोत्तरी हुँदै जानाले अर्थतन्त्र शिथिल हुँदै गएको छ भने स्वास्थ्य खर्च भार पनि बढै गएको छ ।
राजधानी टोकियोलगायत ८ वटा सहरमा मात्रै यस अवधिमा जनसंख्या बढेको देखिन्छ । बाँकी ३९ सहरमा गिरावट मात्र देखिन्छ । फुकुसिमामा मात्र झन्डै सवा लाख मान्छे घटेका छन् । सन् २०११ मा भूकम्प र सुनामीबाट आक्रान्त फुकुसिमामै आणविक भट्टी क्षतिग्रस्त भएको थियो ।
गत शताब्दीका अधिकतर समय जनसंख्या बढेको जापानमा पछिल्ला दशकमा चाहिँ छिटछिटो गिरावट भएको देखिन्छ । पछिल्लो गणनाले चाहिँ जनसंख्या वृद्धि ठप्पै भएको देखाउँछ ।
अनुसन्धानकर्ताहरूले काम गर्ने उमेरको जनसंख्या भारी कटौती हुँदै जाने अनुमान गरेका छन् । साथै काम गर्न नसक्ने पाका र अशक्तहरूको संख्याचाहिँ बढ्नेछ ।
सरकारको आँकडा के छ भने, सन् २०६० भित्र जनसंख्याको ४० प्रतिशत ६५ वर्षमाथि वा त्योभन्दा पनि बढीको हुनेछ । कुल जनसंख्याचाहिँ अहिलेको भन्दा एक तिहाइ नै कम हुनेछ । अहिले करिब २५ प्रतिशत जनसंख्या ६५ वर्षभन्दा माथिको छ ।
प्रधानमन्त्री सिन्जो आवेले प्रतिमहिला सन्तान उत्पादन दर १ दशमल ४ बाट १ दशमलव ८ पुर्याउने लक्ष्य राखेका छन् । त्यसका लागि उनले शिशु स्याहार र कर उत्प्रेरणाका कार्यक्रम ल्याएका छन् । उच्च अर्थतन्त्रका लागि स्थिर जनसंख्या चाहिन्छ र त्यसका लागि जन्मदर कम्तीमा २ दशमलव १ हुनुपर्छ ।
आप्रवासलाई प्रोत्साहित गर्नु सहज समाधान भए पनि यससँगै जोडिने धेरै समस्याका कारण जापान सरकार सर्तक छ । जापान अझै पनि सबैभन्दा बढी एकल जातीय प्रभुत्व रहेको मुलुक हो । यहाँ विदेशी मूलका मानिसहरू २ प्रतिशतभन्दा पनि कम छन् ।
जापानलाई बृहत् स्तरको आप्रवासतर्फ लानुलाई एकदमै कठिन विषय ठानिएको छ । सरकारले सन् २००८ देखि मात्रै विदेशी नर्स र स्याहार कर्मचारीलाई भित्र्याउन थालेको हो । तर त्यो जनशक्तिलाई पनि एकदम कठिन मापदण्डका साथ नियन्त्रित राखिएको छ ।
प्रकाशितः बीबीसी, २०७२ फाल्गुन १६
वि.सं.२०७२ फागुन १६ आइतवार १५:०३ मा प्रकाशित
