गुल्मी, २८ असोज । गुल्मीमा बडादसैँको अवसरमा टीकाको दिनदेखि कोजाग्रत पूर्णिमासम्म विभिन्न कोटघर, शक्तिपीठ, तथा मठमन्दिर लगायतका विभिन्न स्थानमा सराय नाच खेल्ने गरिन्छ ।
असत्यमाथि सत्य र विजयको खुसियालीस्वरुप बडो हर्षोल्लासका साथ नाचिने सराय नाचले बडादसैँको महत्वलाई थप बलियो बनाएको पाइन्छ । परम्परागत रुपमा नाचिने सराय नाचलाई विजयको प्रतीकका रुपमा लिने गरिन्छ ।
सराय नाचबारेमा छत्रभूमि संरक्षण विकास प्रतिष्ठान पौँदीअमराईका इतिहास लेखक वीरबहादुर जिसीले बडादसँैको पर्वसँग जोडिएको सराय नाचको आफ्नै मौलिकता र धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्व रहेको बताए । जिसीले भन्नुभयो–“यस्ता धार्मिक तथा सांस्कृतिक पर्वलाई पर्यटनसँग जोडेर आर्थिक लाभ लिन समेत सकिन्छ ।”
यस्तै, अर्का समाजसेवी दीननाथ पौडेलले सराय नाच हाम्रो इतिहास भएको हुँदा यसको संरक्षण र प्रवद्र्धनमा युवापुस्ताले चासो दिनुपर्ने भन्दै यस्ता संस्कृति नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण हुनुपर्नेमा जोड दिए ।
विशेषगरी गुल्मी, अर्घाखाँची, बागलुङ, पाल्पा लगायतका जिल्लामा प्रचलित रहेको सराय नाचमा पञ्चेबाजाको मालश्री धूनसँगै निधारभरि टीका र घाँटीभरि जमराको माला लगाई हातमा आ–आफ्ना साङ्केतिक हतियार लिई छुट्टै वेशभूषामा सजिएर सराय नाच नाच्ने प्रचलन रहेको छ ।
जिल्लाका पाँैदीअमराई, मुसिकोटको कोटदरबार, इश्माअर्जे, अम्मरपुर लगायतका विभिन्न स्थानमा परम्परागत रुपमा सराय नाच नाच्ने प्रचलन रहेको छ । दसैँको अवसरमा खेलिने सराय नाचले पर्वसँग कलासंस्कृति र परम्परालाई झल्काएको पाइन्छ ।
साथमा सरायले टाढाटाढा रहेका आफन्त तथा साथीसँगी सबैलाई एकै ठाउँमा भेला गराई आपसी सद्भाव मेलमिलाप तथा भ्रातृत्वको सम्बन्ध स्थापित गर्दै आपसमा सुखदुःखका भावना साटासाट र भाइचाराको सम्बन्ध प्रगाढ बनाउने कडीका रुपमा सराय नाचले मद्दत पु¥याएको छ ।
(कौरब खत्री रासस)
वि.सं.२०७३ असोज २८ शुक्रवार १६:१७ मा प्रकाशित
