हरिशरण न्यौपाने । तपाई हकप्रद सेयर, बोनस सेयर र नगद लाभांशबारे थाहा नभएर अन्यौलमा हुनुहुन्छ ? यदि हुनुहुन्छ भने यो लेख लपाईका लागि उपयुक्त हुनसक्छ ।
हकप्रद सेयर(Right Share)
सर्वसाधारणलाई साधारण सेयर निष्कासन गरिसकेको कम्पनीले भविष्यमा पुनः साधारण सेयर निष्कासन गर्ने भएमा त्यसरी निस्कासन गरिने सेयरहरु खरिद गर्ने पहिलो हक विद्यामान अवस्थामा रहेका सेयरधनीलाई प्राप्त हुन्छ । यसप्रकार कम्पनीले पुनः निष्कासन गर्ने सेयरमा बिद्यमान सेयरधनीले पहिलो अधिकार राख्ने हक हुन्छ । त्यसरी जारी गरिएको सेयरलाई हकप्रद सेयर भनिन्छ । हकप्रद सेयर खरिद गर्नैपर्छ भन्नेचाँहि हुँदैन । यो सेयर खरिद गर्ने कि नगर्ने भन्ने विषयमा सेयरधनीले आफ्नो स्वःविवेक प्रयोग गर्न पाउँछन् वा यस विषयमा उनीहरु स्वतन्त्र हुन्छन् । कम्पनीमा बिद्यमान आवस्थामा रहेका सेयरधनीले आफुले पहिले खरिद गरेको सेयरको हिस्सा र सोही अनुपातमा हकप्रद सेयर खरिद गर्न सक्ने अधिकार राख्दछन् ।
लाभांश र बोनस सेयर(Dividend and Bonus Share)
यता कम्पनीले आर्जन गरेको अर्थात् कमाएको नाफाबाट आफ्ना सेयरधनीलाई बाँडिने नाफाको अँशलाई लाभांश (लाभको अंश) भनिन्छ । लाभांश नगद वा सेयर दुई किसिमबाट वितरण गरिन्छ । यदि लाभांश नगदमा बाँडिन्छ भने त्यसलाई नगद लाभांश भनिन्छ । यदि लाभांशलाई सेयरमा बाँडिन्छ वा वितरण गरिन्छ भने त्यसलाई स्टक डिभिडेन्ड वा बोनस सेयर भनिन्छ । कम्पनीको बचत वा जगेडाकोषलाई पुँजीकरण गर्नका लागि बिद्यमान अवधिमा कायम भएका सेयरधनीलाई यसप्रकारको थप शेयर(बोनस सेयर) बाँडिन्छ र कम्पनीको चुक्ता पुँजी वृद्धि गरिन्छ । थाहापाईराख्नुहोस्, लाभांशको परिमाण संचालक समितिको बैठकले निर्णय गर्ने गर्दछ ।
प्रकाशित मितिः २०७३ मंसिर १८
वि.सं.२०७३ मंसिर १८ शनिवार १५:५७ मा प्रकाशित
