काठमाडौं । विश्व खाद्य कार्यक्रम नेपालले नेपालमा खाद्य सुरक्षाको अवधारणाका विषयमा जानकारी दिन बुधबार ‘खाद्य सुरक्षा जानकारी सत्र’ नामक कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन)को सह–आयोजनामा भएको उक्त कार्यक्रममा नेपालमा देखिएको खाद्य सुरक्षासम्बन्धी अवधारणा, नीति र भएका क्रियाकलाप बारे नेपालका आर्थिक पत्रकारहरुलाई जानकारी दिइएको थियो ।
उक्त कार्यक्रममा तथ्यांक विभाग नेपालका उपमहानिर्देशक (सहसचिव) हेमराज रेग्मी, विश्व खाद्य कार्यक्रम नेपालकी देशीय निर्देशक (कन्ट्री डाइरेक्टर) पिप्पा ब्य्राड फड, नेपाल खाद्य सुरक्षा अनुगममन प्रणाली(नेक्स्याप)का राष्ट्रिय संयोजक पुष्प श्रेष्ठ र नेपाल खाद्य सुरक्षा अनुगमन प्रणालीका कार्यक्रम अधिकृत दामोदर कणेलले कार्यपत्र तथा मन्तव्य राखेका थिए ।
खाद्य सुरक्षासम्बन्धी कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै सहसचिव रेग्मीले खाद्य असुरक्षाको विषयमा बुझ्न विभिन्न चार आयामहरुका आधारमा विश्लेषण गर्नुपर्ने बताए । ‘विगतमा खाद्य सामग्री उपलब्ध छ कि छैन भन्ने आधारमा मात्र खाद्य सुरक्षालाई हेर्ने गरिन्थ्यो भने अब यो एउटा आधारमा मात्र मूल्याङ्कन गरियो भने गलत गल्ती हुन सक्छ,’ उनले भने, ‘उपलब्धतासँगै पहूँच, प्रयोगको तरिका (सन्तुलित आहारविहार) र खाद्य स्थिरता गरी चारै आधारलाई विश्लेषण गरेर मात्र खाद्य सुरक्षा छ कि छैन भनेर विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ ।’
कार्यक्रममा विश्व खाद्य कार्यक्रम नेपालकी देशीय निर्देशक पिप्पा ब्य्राड फडले मानव विकास सूचकांकमा नेपाल १ सय ८८ राष्ट्र मध्ये १ सय ४६ औं स्थानमा रहेको र यसलाई माथि उकास्न पनि खाद्य सुरक्षाको प्रत्याभूति आवश्यक भएको बताइन् । ‘विकासको स्तर उकास्न पनि सबै नेपालीले खाद्य सुुरक्षाको प्रत्याभूति पाउनु पर्छ,’ उनले भनिन्, ‘सीमान्तकृत र पिछडिए क्षेत्र समुदाय र वर्गका नागरिकहरुमा खाद्य असुरक्षा बढी देखिएकोले खाद्य सुरक्षा प्रत्याभूत गर्न के गर्न सकिन्छ भन्ने विषयको जरैसम्म गएर अध्ययन गरी कार्यान्वयनमा लाग्नुपर्छ ।’
कार्यक्रममा नेक्स्यापका राष्ट्रिय संयोजक श्रेष्ठले खाद्य असुरक्षाका विभिन्न ५ तह हुने बताए । न्यूनतम खाद्य असुक्षा, मध्यमस्तरी खाद्य असुरक्षा, उच्च खाद्य असुरक्षा, गम्भीर खाद्य असुरक्षाको तह पार गरेपछि मात्र भोकमरी देखिने बताए । उनले नेपालमा हालसम्म कहीलेकाहीँ कुनै हिमाली जिल्लामा चौथो तहसम्मको खाद्य असुरक्षा देखिएको भए पनि भोकमरीको समस्या भने हालसम्म नदेखिएको उनले बताए । विभिन्न तह हुने भन्दै हरेक किसिमका तहलाई भोकमरीको रुपमा सञ्चार माध्यमहरुले समाचार प्रसारण गर्दा समस्या देखिएको बताए ।
कार्यक्रममा नेक्स्यापका कार्यक्रम अधिकृत दामोदर कणेलले नेक्स्यापको अनुगमन प्रक्रियाबारे प्रकाश पारेका थिए । नेस्क्यापले हालसम्म देशका ७४ जिल्लामा प्राविधिक अनुगमन गरेर चौमासिक रिपोर्ट निकाल्ने भए पनि काठमाडौं जिल्लामा भने खाद्य सुरक्षाको अनुगमन गर्न नसकेको बताए ।
कार्यक्रममा सेजनका अध्यक्ष गोकर्ण अवस्थिले नेपालका ३८ देखि ४० ओटा जिल्लामा अझै पनि आफ्नै उत्पादनले वर्षभरी खान नपुग्ने तथ्यांक रहेको बताए । ‘खाद्य सुरक्षा अहिले उत्पादनसँग मात्र नभएर क्रय शक्ति र महँगीसँग पनि गाँसिएको छ,’ उनले भने । यस किसिमको कार्यक्रमले नेपालमा खाद्य सुरक्षासम्बन्धी सचेतना अभिवृद्धि गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास उनले व्यक्त गरे ।
प्रकाशितः २०७२ फाल्गुन १२
वि.सं.२०७२ फागुन १२ बुधवार १७:०१ मा प्रकाशित
