काठमाडौं । भौगोलिक रूपमा सहज आवतजावत गर्न सकिने छिमेकी भारतसित नेपालको सामाजिक र व्यापारिक सम्बन्ध जति निकट छ, नेपालको विकासमा पनि भारतले त्यत्ति नै सहयोग पु¥याइरहेको आम बुझाइ छ । तर, तथ्यले भने त्यस्तो देखाउँदैन ।
पछिल्ला वर्षहरूमा भारतले नेपालको विकासका लागि उपलब्ध गराउने सहायतामा अनुदानभन्दा ऋणको परिमाण बढी भएको तथ्यांकले देखाउँछ । भारतले सहायतामा ऋणको भार बढाएको छ ।
अर्थ मन्त्रालयका अनुसार भारत नेपाललाई अनुदान सहयोग उपलब्ध गराउनेमा प्रमुख पाँच स्थानभित्र समेत पर्दैन । तर, ऋण दाताको सूचीमा भने प्रमुख चौथो स्थानमा छ ।
प्राविधिक सहयोगमा पनि भारत प्रमुख पाँच देशभित्र परेको छैन । द्विपक्षीय व्यापारमा नेपाललाई आफ्ना उत्पादन निकासीको एक प्रमुख गन्तव्य बनाएर लाभ लिइरहेको भारतले विकास सहायताका नाममा ऋणको भारी बोकाउने रणनीति लिएको जानकारहरूको बुझाइ छ ।
गतवर्ष अर्थात् सन् २०१८/१९ मा भारतबाट कुल ५ करोड ८९ लाख ४४ हजार अमेरिकी डलर बराबरको विकास सहायता आएकोमा ऋणको परिमाण ४ करोड ५९ लाख ५५ हजार डलर छ ।
सहायतामध्ये अनुदान १ करोड ५ लाख ८० हजार डलर रहेको अर्थ मन्त्रालयको तथ्यांक छ । गतवर्ष भारतबाट २३ लाख ८ हजार ८ सय ५३ डलर बराबरको प्राविधिक सहायता प्राप्त भएको देखिन्छ ।
गत १ वर्षमा भारतबाट नेपालको विकासका नाममा आएको रकममा ऋणको परिमाण ७८ प्रतिशत छ । अनुदान, प्राविधिक सहायता क्रमशः १८ र ४ प्रतिशत रहेको मन्त्रालयको तथ्यांकमा उल्लेख रहेको आजको अर्थिक अभियान दैनिकमा खवर छ ।
वि.सं.२०७७ असोज १५ बिहीवार ०७:४९ मा प्रकाशित
